باشگاه ما

نگاهی به غار قوری قلعه

كردها در سرزمین اعجاز و تاریخ و تمدن زیست دارند و اورامانات از آن مناطقی است كه در آن واژه های شگفتی زیبایی و تاریخ را می توان احساس و به معنای كامل درك كرد. یكی از مكان هایی كه اعجاز الهی و شگفتی طبیعت را در مقابل دیدگان آدمی تجسم می كند، غار »قوری قلعه« است كه در فاصله 87 كیلومتری كرمانشاه و در 25 كیلومتری نرسیده به شهر پاوه قرار دارد. قرار گرفتن روستایی به همین نام در كنار غار، اساس وجه تسمیه آن است كه آن هم گفته می شود،‌شكل جوی حاكم بر روستا شبیه قوری است. عده ای نیز بر این عقیده اند گور قلعه ای (گورگبرها) كه غیر مسلمان ها در آنجا دفن شده اند،‌ وجود دارد. به باوری دیگر »قوری قلعه« به قلعه ای گلی اتلاق می شود كه روی تپه ای مشرف به این روستا كه در دوران یزگرد سوم بنا شد قرار دارد و نهایتا عده ای كه كمتر احتمال صحت آن می رود معتقدند تركی به معنای »قلعه خشك« است. به هر حال قوری قلعه را با نام هایی چون »گوركه بێ بن« یا غار بی انتها، »دره مران« یا دره غارها و ... می شناسند و امروزه فقط آن را قوری قلعه می خوانند. مكانی است زیبا و خوش آب و هوا كه چشمه ای زیبا از داخل غاری در کنار اين روستا می جوشد و كشاورزی و مردمان قوری قلعه را سیراب می كند.

طبق آخریناطلاعات و کروکیهای موجود طول این غار 1250 متر و از نظر بزرگی 12 همین غار بزرگ ایران است

ا ین غار قدمت آن به دوران ترشیاری نسبت داده می شود (دوره سوم زمین شناسی یا سنوزوئیك) كه تقریبا دو میلیون سال پیش از پایان آن می گذرد. اگر چه مردمان این سرزمین ابتدا به ساكن از وجود چنین غاری اطلاع داشته اند اما به علت نبود امكانات نتوانستند جز تا عمق محدودی پیش بروند. تا اینكه در سال های 1363، 1355، 1345 و 1336 توسط غارنوردان آمریكایی، انگلیسی و فرانسوی مورد بازدید قرار گرفت. در سال 1368، اكیپ غارنوردان كرمانشاه در 11 مرحله و 26 ساعت كاوش، تا عمق ??? متری پیش رفت. قوری قلعه در منطقه ای كوهستانی قرار گرفته كه بلندترین نقطه آن 2470 متر و پست ترین نقطه آن 1400 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. منطقه قوری قلعه جغرافیایی معتدل و معمولا 252 تا 305 روز در سال دمای بالای صفر درجه دارد و بیشترین میزان بارندگی در اسفند ماه است. غار قوری قلعه بیشتر به یك تونل شبیه است. دمای داخل غار از هفت تا 11 درجه تخمین زده می شود و در تمام فصول ثابت است. آب زلال داخل غار حدود ده (10) درجه و هوا نیز دارای رطوبتی بین 40 تا 60 درصد است. با گشاد كردن حفره ورودی غار با انفجار و نیز اقدامات آماده سازی در حال حاضر حدود 500 متر كه شامل تالارهای مریم و كوهان شتر می باشد، قابل بازدید است. چنین نام هایی هر كدام دلایل خاص خود را دارد. در داخل غار و بر روی سينه داخلی آن می توان به صورت طبیعی و بدون دخالت انسان آثاری چون حضرت مریم، فردوسی،‌ امیركبیر، بابانوئل، شیرسنگی، ماهی، ماركبری، قارچ، برج پیزا، نیم رخ شیر، فیل، قلب، گل كلم، بستنی، كشتی، گردن غاز، آبشار، لاك پشت، نام حضرت محمد (ص) و نیز ماكت شهر پاوه را مشاهده كرد. در این غار تالار كوچكی به نام برزخ كه در فاصله دو قسمت غار قرار دارد را می توان مشاهده كرد. به نوشته ی راهنمای غار قوری قلعه سنگ بزرگی در مقابل در ورودی تالار مریم قرار داشته كه برداشتن آن از نظر ریالی 15 میلیون ریال هزینه در برداشته كه این كار توسط یكی از جوانان روستا و به وسیله پتك و دیلم بدون دریافت هزینه ای برداشته شده، از این رو »اسماعیل باویسی« را »فرهاد قوری قلعه« می گویند. آب این غار كه عمق آن يک و نيم تا دو متر در برخی مكان ها حداكثر به 3 متر می رسد - به اعتقاد بومیان قوری قلعه - از منطقه ای به نام »نور« كه در ارتفاع بلند قرار دارد و در اثر آفتاب برف هایش ذوب می شود، سرچشمه می گیرد. آثار به دست آمده در این غار كه هم اكنون در اماكن خاصی نگهداری می شود، قابل تامل و مطالعه است. به نوشته روزنامه »ایران« پنج شنبه 80/9/22، »اشیای مجموعه [مكشوف] نقوش بسیار زیبا و بدیعی پدیدار شده و دو اثر از این اشیا نیز دارای كتیبه احتمالا (پهلوی - ساسانی) و دو ظرف نیز دارای لایه زراندود هستند. اشیای نقره ای مكشوفه از غار قوری قلعه شامل ظروفی بیضی شكل و مدور منقوش پرندگان در حال شكار و طرح مشهود و اسطوره ای شیر در یك نقش تزئیناتی اسلیمی و گل های لوتوس برجسته است«. اما علاوه بر این آثاری چون كاسه، ظروف فلزی، جمجمه مربوط به 800 سال پیش، سكه و... مربوط به دوران یزدگرد سوم كشف گردیده .

در كتاب »شگفتی های باستانی ایران« پیرامون این موضوع آمده است: »هم اكنون تنها مهمان غار، گونه كمیابی از خفاش های نامدار به [نام] »گوشی موشی« می باشد.« این كتاب پیرامون غار یاد شده چنین می نویسد: »در میان جنگل های بلوط شمال شهر جوانرود، یكی از بزرگترین غارهای آبی آسیا در روستای قورقلعه جای دارد . هشت هزار سال پیش از آنكه گروه های غارنوردی، كاوش خود را آغاز كنند، غار قوری قلعه میزبان انسان های پیشدادی (پیش از تاریخ) بود كه اینك جمجمه و سفالینه های ایشان به یادگار مانده است ... . تالارهای زیبا با رنگ های گوناگون و آبشارهایی از قندیل ها، آدمی را به دنیایی رویایی فرو می برد«. در تالار عروس و تالار بلور می توان زیبایی های بیشتر دید. میله های خودكار آویز، پرده گوش های موزیكال كه با نوازش آنها صدای موسیقی برمی خیزد و قندیل های شفاف آویزان كه روشن شدن یك لامپ را با چند برابر منعكس می كند،‌ زیبایی خاص و نادری را در مقابل دیدگان آدمی قرار می دهد. در تالار بلور كه عمق حوضچه آن به 12 متر می رسد و در زمستان پر اب است گوشه ای دیگر از این زیبایی نمایان می شود. در قسمت هایی از غار می توان »قایق تفریحی« راه انداخت و ارزش گردشگری آن را بیشتر نمود. به گفته آقای »ویسی« از راهنمایان غار قوری قلعه، 25 عدد چتر واژگون به زیبایی هر چه تمام در تالار عروس قرار دارند«. آخرین نقطه كشف شده غار است، گفته می شود یك سنگ بزرگی مانع می شود كه در صورت برداشتن آن (كه البته زمان و هزینه می طلبد) شاید گوشه های دیگری از اعجاز الهی در این نقطه محروم و زیبا بیرون بیفتد. اما در حال حاضر اقدام به توسعه آن ممكن است آب شرب روستا را به خطر بیاندازد كه هم اكنون نیز ساكنان قوری قلعه بعضا اعتراض هایی دارند. اما ادامه فاز دوم آماده كردن آن برای بازدید كمی مشكل به نظر می رسد. اگر چه اقدامات انجام شده برای گسترش اهمیت گردشگری و نیز تاسیس اماكن اقامتی و همین طور توسعه غار قابل انتقاد است،‌ اما در حال حاضر سالن های غذاخوری سنتی، ایرانی و محلی در كنار غار قوری قلعه دایر است و مسافران به ویژه در فصل تابستان در هوایی دل انگیز، ساعاتی پرخاطره را با نان و ماست محلی و غذاهای وطنی می گذرانند. اما آنچه كه لازم است به آن توجه شود، استفاده از این امكان مهم و اختصاص درآمد آن به مردم بومی منطقه است كه انصافا هم برای شكوفایی آن دریغ نورزیده اند و هم به لحاظ برخورداری از امكانات رفاهی زندگی شایسته تر از دیگرانند. قوری قلعه هر ساله پذیرای عده زیادی از هموطنان است كه برای بازدید به این مكان می آیند، هر چند، برای عده ای هنوز ناشناخته است. برخی بومیان این منطقه زیبا از عدم حمایت مسئولین گله مند هستند. به اعتقاد آنان اگر این غار در شهر پاوه قرار نداشت و یا اگر مثلا در شیراز یا اصفهان و ... بود توجه بیشتری به آن می شد. در تازه ترین تغییرات تقسیمات كشوری، این غار در حوزه جغرافیایی شهرستان جوانرود قرار می گیرد.

نوشته: فیض ا... پیری

منابع:

* وبلاگ قصر فرهاد

* کتاب Iran cave directory